Hoe een opgeruimd huis je mentale gezondheid verbetert

Krijg je door stress een rommelig huis of krijg je door een rommelig huis meer stress? Een kip en het ei verhaal als je het mij vraagt.

Je kent het vast wel: een rommelige woonkamer, een overvolle eettafel of een stapel wasgoed die je steeds uitstelt. Misschien voel je je overweldigd en weet je niet waar je moet beginnen. Toch kan een opgeruimd huis je juist helpen om minder stress te ervaren, beter te focussen en meer rust te vinden. Maar hoe werkt dat precies? En belangrijker nog: hoe kun je tóch opruimen als je door stress juist minder energie en motivatie hebt? Waar begin je dan?

Hoe een opgeruimd huis stress vermindert en meer rust geeft

Je hersenen verwerken voortdurend prikkels uit je omgeving. Als je huis rommelig is, zijn er continu visuele signalen die schreeuwen om aandacht: de ongeopende post op de tafel, de rondslingerende spullen of de overvolle kast die niet meer dichtgaat.

Wat zegt de wetenschap?

Onderzoek toont aan dat een rommelige leefomgeving je stresshormoon cortisol verhoogt. Een studie van de University of California ontdekte dat vrouwen die hun huis als "rommelig" of "chaotisch" beschrijven, hoger stressniveau en lagere gemoedstoestand rapporteerden dan vrouwen die hun huis als "opgeruimd" ervaarden.

Bovendien kost het meer energie om in een rommelige omgeving beslissingen te nemen en taken uit te voeren, omdat je hersenen steeds afgeleid worden. Dit kan op de lange termijn leiden tot mentale vermoeidheid en zelfs burn-outklachten.

Andersom werkt het ook zo: een verhoogd cortisolniveau, veroorzaakt door chronische stress, kan je vermogen om op te ruimen verminderen. Cortisol beïnvloedt namelijk je cognitieve functies, waaronder het nemen van beslissingen. Onderzoek toont aan dat chronische stress kan leiden tot een disbalans in de neurale circuits die verantwoordelijk zijn voor cognitie en besluitvorming, wat kan resulteren in verminderde prestaties op deze gebieden. Bron: ​PMC

Daarnaast kan stress leiden tot vermoeidheid, slaapproblemen en een algemeen gevoel van overweldiging, wat het moeilijker maakt om de motivatie en energie te vinden om op te ruimen. Deze combinatie van factoren kan ervoor zorgen dat je opruimtaken uitstelt of vermijdt, waardoor de rommel toeneemt en je stressniveau verder stijgt.​

Waarom minder spullen je mentale gezondheid versterkt

Nu je weet waarom het belangrijk is om stress te beheersen en je cortisolniveau te verlagen, kun je gaan zoeken naar manieren die voor jou werken. Je kunt bijvoorbeeld denken aan ontspanningstechnieken, voldoende slaap en regelmatige lichaamsbeweging. Dit kan je helpen om je cognitieve functies te verbeteren en het opruimen gemakkelijker te maken.​

Wat betekent dit voor jou?

• Door minder spullen te hebben, verminder je de mentale ruis en krijg je meer overzicht.

• Een georganiseerde ruimte helpt je beslissingen sneller te nemen en voorkomt uitstelgedrag.

• Een rustige omgeving geeft je hersenen de kans om te herstellen na een stressvolle dag.

Tip: Heb je moeite met kiezen wat weg kan? Gebruik de "laatst gebruikt"-regel: als je iets langer dan een jaar niet hebt gebruikt en het geen emotionele waarde heeft, overweeg dan om het weg te doen.

Praktische opruimtips bij stress en overweldiging

Dit is een veelvoorkomend probleem: je weet dat opruimen je goed zou doen, maar door de stress voel je je overweldigd, moe of ongemotiveerd. Het gevolg? Je stelt het uit, de rommel stapelt zich op en de stress wordt erger.

1. Begin klein en werk in korte blokken

   Als je overweldigd bent, voelt het idee van een hele kamer opruimen veel te groot. Zet een timer op 10 of 15 minuten en focus je op één kleine taak, zoals je bureau of een keukenkastje. Dit voorkomt uitstelgedrag en maakt het behapbaar.

2. Kies een eenvoudige startplek

   Begin met een plek die je dagelijks gebruikt, zoals je nachtkastje of de keukentafel. Dit geeft direct een zichtbaar resultaat, wat motiverend werkt.

3. Gebruik de “één-doos-methode”

   Pak een doos en vul deze met items die je twijfelachtig vindt. Zet de doos een paar weken weg. Heb je de spullen niet gemist? Dan kun je ze zonder stress wegdoen.

4. Zet ontspannende muziek of een podcast op

   Opruimen hoeft geen straf te zijn. Zet een rustgevende afspeellijst aan of luister naar een podcast die je inspireert. Dit maakt het makkelijker om in een flow te komen.

5. Maak er een dagelijkse routine van

   Net zoals tandenpoetsen een gewoonte is, kun je opruimen ook onderdeel maken van je dag. Plan vijf tot tien minuten per dag waarin je een klein opruimtaakje doet. Dit voorkomt dat de rommel zich opstapelt en geeft je dagelijks een gevoel van voldoening.

Tip: Opruimen is geen sprint, maar een marathon. Verwacht niet dat alles in één dag perfect is – elke kleine stap helpt!